Το Ελαιοτριβείο των Εγγαρών

Το δένδρο της ελιάς αποτελεί σύμβολο όλης της Μεσογείου, και όχι άδικα. Είναι συνδεδεμένο με τη μεσογειακή διατροφή αλλά μπορεί να πει κανείς με την ίδια την επιβίωση των κατοίκων της περιοχής. Έτσι τα αγροτικά-ταπεινά αυτά κτίρια, που στην λαϊκή γλώσσα ονομάζονται λιοτρίβια, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων της υπαίθρου. Τα καταγεγραμμένα παλαιά ελαιοτριβεία της Νάξου ανέρχονται περί τα 90. Αρκετά από αυτά δεν σώζονται ή έχει μετατραπεί η χρήση τους (κατοικίες).

Τα περισσότερα βρίσκονται στην κεντρική και ορεινή Νάξο, μια και η παραγωγή ελαιόλαδου εκεί ήταν μεγαλύτερη. Στην πεδινή Νάξο το ελαιοτριβείο ονομάζεται "τρυ(γ)ός" ενώ στην ορεινή "φάμπρικα". Το παρόν ελαιοτριβείο βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του οικισμού των Εγγαρών επί του βασικού οδικού άξονα εύκολα προσβάσιμο. Χρονολογείται τουλάχιστον από το 1884 σύμφωνα με μαρτυρίες με την ένδειξη του πιεστηρίου του, αλλά σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής είναι πολύ παλαιότερο, πιθανόν να υφίσταται από τις αρχές του 19ου αιώνα.

Σημερινή ιδιοκτήτρια είναι η Νικολέτα Αντ. Λιανού και έχει αποκατασταθεί πλήρως από τον πολιτικό μηχανικό Γιάννη Σπ. Πρωτονοτάριο. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Πρόκειται για πετρόκτιστο κτίριο 100,00m2 αποτελούμενο από δύο χώρους, τον παραδοσιακό με όλα τα τμήματα παραγωγής ελαιόλαδου (λεκάνη με κύλινδρο κολουροκωνικής μορφής, πιεστήριο, μαγγάνι) καθώς και ένα δεύτερο χώρο με έκθεση προϊόντων ελιάς. Προσφέρεται επίσης οπτικοακουστικό υλικό που αφορά την διαδικασία παραγωγής.